Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Ostródzie

---

Historia

W Ostródzie pierwszą parafialną świątynią był gotycki kościół na Starym Mieście, znany obecnie jako pw. św. Dominika Savio. Po przyjęciu reformacji w Prusach Książęcych w 1525 roku, aż do jego zniszczenia w 1945 roku, kościół ten pełnił funkcje świątyni ewangelickiej. Katolickie nabożeństwa w Ostródzie, głównie przeznaczone dla żołnierzy, wznowiono w 1834 roku, odbywały się one jednak jedynie dwa razy do roku.

W tym samym czasie, z ramienia diecezji chełmińskiej, kustoszem został ks. Szczepan Keller, który 23 października 1853 roku odprawił swoją pierwszą mszę, którą zaszczyciło 50 uczestników. Na początku nie istniała stała kaplica, a od roku 1854 nabożeństwa miały miejsce w zamku.

Kamień węgielny pod nową budowlę, kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, został poświęcony 28 sierpnia 1856 roku, a ukończenie budowli miało miejsce 20 grudnia 1857 roku. Projekt kościoła stworzył Vincenz Statz, niemiecki architekt z Kolonii, znany z wielu świątyń w Niemczech i Austrii, w tym nowej katedry w Linzu. Fundusze na budowę pochodziły z Towarzystwa śś. Bonifacego i Wojciecha, które działało na rzecz katolickiej diaspory, niestety były one niewystarczające, co skutkowało realizacją budowy w ograniczonej formie, a więc bez wieży.

Pierwsza świątynia miała wymiary 25 na 16 metrów. W 1861 roku, dotychczasową stację misyjną przekształcono w parafię, której pierwszym proboszczem został ks. Teofil Gierszewski. Z końcem XIX wieku parafia rozwijała się, powstawały różnorodne bractwa i stowarzyszenia. W 1900 roku do Ostródy przybyły Siostry Elżbietanki, co dodatkowo wzmocniło działalność parafii.

W latach 1910-1913 nastąpiła rozbudowa kościoła według projektu Fritza Heitmanna z Królewca, wówczas dodano wieżę, a sama konsekracja miała miejsce w 1923 roku. Po I wojnie światowej wielu katolików przeniosło się do Polski, co skutkowało włączeniem parafii do diecezji warmińskiej w 1924 roku. Wyjątkową instytucją była istniejąca w latach 1928–1941 szkoła katolicka.

Po zakończeniu II wojny światowej kościół przeszedł gruntowny remont w latach 80. XX wieku. W wyniku znaczących zmian ludnościowych, w Ostródzie powstały nowe parafie rzymskokatolickie, co świadczy o dynamicznym rozwoju życia religijnego w regionie.

Architektura i zabytki

Obiekt sakralny usytuowany na malowniczym wzniesieniu, które dominuje nad starą częścią miasta oraz bliskim jeziorem, przedstawia sobą neogotycką budowlę z cegły. Jest to trójnawowa, halowa świątynia z prezbiterium zamkniętym w pięciobok oraz wieżą umiejscowioną od strony południowej.

Wnętrze charakteryzuje się gwiaździstym sklepieniem, które spoczywa na okrągłych filarach. Ta imponująca przestrzeń była krótsza przed rozbudową, gdyż brakowało jej dwóch przęseł w zachodniej części; zamiast eleganckiej wieży wysokości 54 metrów, znajdowała się jedynie mała wieżyczka w fasadzie. Zewnętrzna bryła świątyni zyskuje na dynamice dzięki jasno tynkowanym blendom, które ozdabiają trójkątny szczyt zachodni oraz wieżę.

Podobnie jak zewnętrzna architektura, wnętrze kościoła jest wyposażone w elementy neogotyckie. W szczególności wyróżniają się osiemnaście głosowych organów, które pochodzą z 1892 roku i zostały wykonane przez firmę Gobel, dawniej Terletzki z Królewca. Wśród neogotyckiego wyposażenia można wymienić także ołtarz główny, ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej – dawniej św. Józefa, ambonę, oraz konfesjonały, stacje Drogi Krzyżowej i ławki, które powstały na początku XX wieku.

Znaczna część witraży, które zdobią wnętrze, przedstawia istotne postaci biblijne, takie jak Jezus Miłosierny, Matka Boska z Dzieciątkiem, 4 Ewangelistów, św. Józef, św. Elżbieta oraz św. Cecylia. Witraże te wykonano głównie za sprawą firmy Joseph Schneider z Ratyzbony w latach 1913-1915, a niektóre z nich zawierają polskie napisy fundacyjne.

Warto również wspomnieć, że w latach 1924–1925 wybudowano ołtarz Serca Jezusowego, a duży barokowy obraz Zwiastowania pochodzi z Grudziądza. Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest jednak gotycka drewniana figura Pieta, która charakteryzuje się niezwykłą ekspresją. Ukończona pod koniec XIV wieku, została około 1914 roku przeniesiona z Gietrzwałdu na Warmii, aczkolwiek jej pierwotne miejsce przechowywania pozostaje nieznane.

W dniu 13 lutego 2023 r. kościół został uhonorowany miejscem w rejestrze zabytków województwa warmińsko-mazurskiego, pod numerem A-4724.

---

Oceń: Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Ostródzie

---